 |
| ေဆးျမႇီးတို အယူအဆ ပေပ်ာက္ေရး ART ေဆးဝါး လက္လွမ္းမီဖို႕ လိုသည္ (ဓာတ္ပံု – Reuters) |
“နယ္ကလူေတြ ႏႈန္းျပည့္နီးပါးက အဲလိုယူဆၾကတယ္။ ဘီးစပ္ရြက္ကလည္း ျပႆနာႀကီးတယ္။ ေဈးႀကီးတဲ့ လင္းဇီးထက္ အလြယ္တကူရႏိုင္တဲ့ ဘီးစပ္ရြက္က ပိုႏွိပ္စက္တယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ေသသြားတဲ့လူေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားၿပီ။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္ဗိေႏၵာဆရာက ဘယ္လိုစြမ္းတာဆိုၿပီး အမ်ားစုက အားကိုးရာ ျမက္တပင္လို လွမ္းဆြဲၾကတယ္” ဟု ပဲခူးတိုင္း၊ သာယာဝတီၿမိဳ႕ရွိ ေစတနာ့အားမာန္အဖြဲ႕၏ ဥကၠ႒ ေဒၚခင္မာဝင္းက ေျပာသည္။
HIV/ AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနသည့္ ကြန္ရက္မ်ားႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ားက ထိုယူဆခ်က္မ်ား မွားယြင္းေၾကာင္း သိရွိၾကေသာ္လည္း၊ မနီးစပ္သူမ်ားက ေဆးၿမီးတိုနည္းျဖင့္သာ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။
“က်ေနာ့္သူငယ္ခ်င္းရဲ႕ အေမက HIV ျဖစ္ေနတယ္။ သားသမီးေတြက သူ႔အေမကို ေဆးကုေပးေနေပမယ့္ ဘာေရာဂါျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ ေျပာျပမထားဘူး။ ARV ေဆးကိုေတာ့ မသိဘူး။ အထက္က ေပးတဲ့ေဆး (ဘိုးေတာ္ေပးသည့္ေဆး) နဲ႔ ကုလို႔ ေပ်ာက္သြားတဲ့ လူနာေတြရွိတယ္။ က်ေနာ့္ မိတ္ေဆြအတြက္ အဲဒီဆရာဆီကို ဆက္သြယ္ေပးမလို႔” ဟု ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း၊ သီေပါၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထိုင္သည့္ အသက္ ၄၀ အရြယ္ အမ်ိဳးသားတဦးက ေျပာသည္။
HIV ကူးစက္ခံထားရသူမ်ား အပါအဝင္ တျခားေသာ ေရာဂါမ်ားကို ကုသေပးေနသည့္ တိုင္းရင္းေဆးခန္း တခုသို႔ လာေရာက္ ကုသခံသူမ်ားသည္ ၎တို႔ေပးသည့္ ေဆးေၾကာင့္ အားအင္ျပည့္ကာ အလုပ္ခြင္သို႔ ဝင္ေရာက္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ မိမိတို႔ ေဆးဝါးကိုအာမခံေၾကာင္း ရန္ကုန္တိုင္း၊ သာေကတ ၿမိဳ႕နယ္ရွိ တိုင္းရင္း ေဆးခန္းတခုမွ တာဝန္ရွိသူတဦးက ေျပာသည္။
အဆိုပါေဆးခန္းမွ တိုင္းရင္းေဆးျဖင့္ ကုသေပးေနသည့္ အမ်ိဳးသမီးတဦးက “က်မတို႔ေဆးက တိုင္းရင္း ေဆးဝါးေတြနဲ႔ ေဖာ္စပ္တဲ့ေဆးပဲ။ အားအင္ ျပန္ျဖည့္တဲ့ေဆးျဖစ္လို႔ အာမခံတယ္” ဟု ဧရာဝတီ သို႔ေျပာသည္။
ယခင္က HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသည့္ လူနာ အမ်ားစု လာေရာက္ကုသခံေၾကာင္း၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၎တို႔ေဆးခန္းမွ ေရာင္းခ်သည့္ ေဆးဝါးသည္ တလစာအတြက္ က်ပ္ ၁ သိန္းခြဲခန္႔ ကုန္က်သျဖင့္ ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္သူမ်ားက စြဲၿမဲစြာမေသာက္ သံုးႏိုင္ေၾကာင္း သူက ဆက္လက္ရွင္းျပသည္။
“က်မတို႔ေဆးေသာက္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ ေဆးျပန္ စစ္သလား၊ မစစ္လားေတာ့မသိဘူး။ သူတို႔အားအင္ ျပည့္ျပည့္ ၿဖိဳးၿဖိဳး ျဖစ္လာတယ္။ က်န္းမာၿပီး အလုပ္လုပ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္လုပ္ေနၾကတယ္ေလ” ဟု သူကေျပာ သည္။
HIV ကူးစက္ခံရၿပီးေနာက္ ေဆးၿမီးတိုမ်ားျဖင့္ ကုသခဲ့ရာမွ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ မွန္ကန္ေသာ ကုထံုး ျဖစ္သည့္ ART ေဆးဝါးကုထံုးကို ခံယူခဲ့ေသာ္လည္း ေဆးယဥ္ပါးမႈဒဏ္ကို တျခားသူမ်ားထက္ ေစာစီးစြာ ခံစားရသည္ကို ႀကံဳဖူးေၾကာင္း Myanmar Positive Group (MPG) ဥကၠ႒ ဦးမ်ိဳးသန္႔ေအာင္က ေျပာသည္။
သူက “ကခ်င္ျပည္နယ္ဘက္က လင္မယားႏွစ္ေယာက္နဲ႔ ႀကံဳဖူးတယ္။ ကုန္တင္ကား ၅ စီး ပိုင္တယ္။ သူတို႔က အစပိုင္းက လင္ဇီးေဆးေတြေသာက္ ေနတာ။ က်ေနာ္နဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခ်ိန္မွာ ေဆးဝယ္ေသာက္ရင္း ကား ၂ စီးပဲ က်န္ေတာ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ၿပီး ARV ရသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရွ႕ကသံုးထားတဲ့ ေဆးၿမီးတိုေၾကာင့္ ARV ေဆးရဲ႕အာနိသင္ကို ျပည့္ျပည့္ဝ၀ မရေတာ့ဘူး” ဟု ေျပာသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ HIV ေရာဂါပိုးအား အၿပီးသတ္ ကုသ၍ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည့္ေဆးဝါး မေပၚေသးဘဲ ခႏၶာကိုယ္တြင္း၌ HIV ပိုးမ်ား ပိုမိုမျပန္႔ပြားႏိုင္ေအာင္ ထိန္းသည့္ ကုထံုးတမ်ိဳးတည္းသာ ရွိေသးသည္။ ထိုကုထံုးမွာ ART/ARV ကုထံုးျဖစ္သည္။
ထိုကုထံုးကို သိရွိသူမ်ားက ေဈးကြက္အတြင္း၌ တန္ဖိုးႀကီးေပးကာ ဝယ္ယူေသာက္သံုးလ်က္ရွိၿပီး အမ်ားစုက NGO,INGO ႏွင့္ အစိုးရ၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ အခမဲ့ကုသခံယူလ်က္ရွိသည္။
“HIVဟာ ေဆးၿမီးတိုနဲ႔ မေပ်ာက္ႏိုင္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ စြဲလမ္းမႈ၊ ႐ိုးရာယံုၾကည္မႈေတြေတာ့ ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္တယ္။ ဒါေတြကို အသိပညာေပးမႈေတြလုပ္ဖို႔” ဟု က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ National AIDS Program (NAP) မွ လက္ေထာက္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ ထြန္းၫြန္႔ဦးက ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။
သူက ဆက္လက္၍ “ဒီေရာဂါက အရင္လို ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိတဲ့ ေရာဂါ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး ေရာဂါေတြလိုပဲ တသက္လံုး ေဆးေသာက္ရတဲ့ နာတာရွည္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ ေဆးမွန္ မွန္ေသာက္မယ္ဆိုရင္ လူတန္းေစ့ေနႏိုင္ၿပီ။ ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ တတ္သိနားလည္တဲ့ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ တိုင္ပင္သင့္တယ္” ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားအနက္ ေဆးဝါးလိုအပ္သူ ၁၂၅၀၄၃ ဦး ရွိႏိုင္ေၾကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ခန္႔မွန္းထားသည္။ ထိုသို႔ ေဆးဝါးလိုအပ္ေနသူမ်ားအတြက္ ေဆးဝါး လက္လွမ္းမီ ႏိုင္ေစရန္ ARV စင္တာမ်ား တိုးခ်ဲ႕ဖြင့္လွစ္လ်က္ရွိေၾကာင္း အထက္ပါပုဂၢိဳလ္ထံမွ သိရသည္။
လာမည့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာတႏိုင္ငံလံုးရွိ တိုင္းႏွင့္ ျပည္နယ္အဆင့္ ခုတင္ ၁၀ဝ အထက္ ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ARV စင္တာစုစုေပါင္း ၇၇ ခုအထိ ဖြင့္လွစ္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕နယ္အဆင့္ စင္တာငယ္ ေပါင္း ၁၀၂ ခုအထိ ဖြင့္လွစ္ရန္ စီစဥ္ထားေၾကာင္း NAP မွ သိရသည္။
“တိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ အားလံုးက ၿမိဳ႕နယ္ေပါင္း ၁၄၀ ေလာက္မွာ အနည္းဆံုး ARV စင္တာ ၃ ခု ေလာက္ ရွိလာမယ္” ဟု NAP မွ ေဒါက္တာ ထြန္းၫြန္႔ဦးက ဆက္ေျပာသည္။
HIV ကို ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ ကုသ၍ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အယူအဆသည္ ARV ေဆးဝါးကို လက္လွမ္းမီ သည့္ ေနရာေဒသမ်ားတြင္ ေလ်ာ့နည္းလာေၾကာင္း မႏၱေလးတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းႏွင့္ ပဲခူးတိုင္းရွိ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လႈပ္ရွားလ်က္ရွိသည့္ HIV/AIDS ကာကြယ္တားဆီးေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနေသာ အသင္းအဖြဲ႕မ်ားမွ သိရသည္။
“က်ေနာ္တို႔ၿမိဳ႕မွာ ARV လက္လွမ္းမီလာေတာ့ အဲဒီလိုအယူအဆေတြ နည္းလာတယ္။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဘုန္းႀကီးကုလို႔ ေပ်ာက္တယ္၊ ဗမာေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး ကုခဲ့ၾကလို႔ အေသအေပ်ာက္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ား ခဲ့တယ္” ဟု မေကြးတိုင္း၊ ေခ်ာက္ၿမိဳ႕နယ္အေျခစိုက္ ေရႊညာေမာင္မယ္အဖြဲ႕မွ တာဝန္ရွိသူတဦး ျဖစ္သည့္ ဦးေက်ာ္ရွိန္းက ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။
အလားတူ ပဲခူးတိုင္း၊ ေတာင္ငူၿမိဳ႕အေျခစိုက္၊ စြမ္းအားသစ္အဖြဲ႕မွ ဦးမင္းသူကလည္း “က်ေနာ္တို႔ ဆီမွာ ရွိေတာ့ရွိတယ္။ နည္းတယ္။ နယ္ဘက္ေတြက အသိအျမင္နည္းတဲ့ လူေတြေလာက္ပဲ ဘုန္းႀကီးေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္၊ ဗမာေဆးရြက္ေတြနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး သြားကုၾကတာရွိတယ္။ ေတာင္ငူမွာNAP က ေဆးယူရတာ သိပ္အခက္အခဲ မရွိဘူး” ဟု ၎တို႔ေဒသ၏ အေတြ႕အႀကံဳကို ရွင္းျပသည္။
ထို႔အျပင္ မိတၳီလာနယ္ အနီးတဝိုက္ရွိ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားသည္လည္း ART ေဆးဝါး လက္လွမ္းမီသျဖင့္ ထိုသို႔ေသာ အယူအဆမ်ား သိပ္မရွိေၾကာင္း အဆိုပါ ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ေရာင္ျခည္ဦးအဖြဲ႕မွ ေဒါက္တာ တင္စိန္က ေျပာသည္။
“ေက်ာက္ဆည္ဘက္မွာ ဆရာဝန္တေယာက္ ကုေပးလို႔ ေပ်ာက္တယ္ဆိုၿပီး သြားကုေနၾကတာ ရွိတယ္။ စနစ္တက်မဟုတ္ဘဲ အားေဆးသြင္းေပးလိုက္လို႔ ခဏေကာင္းလာတာ။ က်ေနာ္တို႔ဘက္မွာ ေဆးေသာက္ဖို႔ မလိုေသးလို႔ မေပးေသးတာပဲရွိတယ္။ ေဆးေသာက္ဖို႔ လိုတဲ့လူေတြအားလံုး ေဆးရလို႔ အဆင္ေျပၾကတယ္” ေဒါက္တာတင္စိန္က ဆိုသည္။
ထို႔ျပင္ ယခင္က ARV ေဆးဝါး လိုအပ္သည့္ HIV Positive မ်ားအတြက္ ေဆးထုတ္ယူရမည့္ ေနရာကန္႔သတ္ ခ်က္၊ ဦးေရကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ လိုက္ၿပီး၊ ARV Centre တိုင္းတြင္း လြတ္လပ္စြာ ေဆးယူႏိုင္ရန္ စီစဥ္ေပးထားေၾကာင္း NAP မွ ေဒါက္တာ တင္ေမာင္ေဇာ္က ေျပာသည္။
“ဘယ္ေနရာကလူက ဘယ္ေဆး႐ံုမွာမွ ယူရ မယ္ဆိုတဲ့စနစ္ မရွိေတာ့ဘူး။ ART နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လူနာေတြ လက္လွမ္းမမီေတာ့ဘူးဆိုတာ မရွိေတာ့ ဘူး” ဟု ၎ကဆိုသည္။
သို႔ေသာ္ ပဲခူးတိုင္း အေနာက္ျခမ္းရွိ ၿမိဳ႕နယ္တခ်ိဳ႕တြင္ ေနထိုင္သည့္သူ အမ်ားစုသည္ HIV ပိုးကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္ တခုတည္းေသာ ART ကုထံုးကို ရရွိၿပီးသည့္တိုင္ေအာင္ ေဆးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အသိပညာကို ေကာင္းစြာ မရရွိေသးသည္ လည္းရွိေနေၾကာင္း ေဒၚခင္မာဝင္းက ေျပာသည္။
“ART ရေအာင္ ခ်ိတ္ဆက္ထားၿပီးသား လူတခ်ိဳ႕ကေတာင္ ေဆးေသာက္ၿပီးရင္ ေကာင္းသြားၿပီ ဆိုၿပီး၊ ေရမန္း ေသာက္တယ္။ သက္သာသြားရင္ ေဆးကို ထပ္သြားမယူေတာ့ဘူး။ ေကာင္းသြားတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြားတာကို မကြဲၾကဘူး။ ဒီေဆးက တသက္လံုး ေသာက္ရမယ္ဆိုတာကို လက္မခံခ်င္ၾကတာ” ဟု သူကရွင္းျပသည္။
ေက်းလက္ေဒသမ်ားသည္ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္မ်ားႏွင့္ HIV/AIDS ဆိုင္ရာ အသိပညာရရွိႏိုင္မည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ားကို လက္လွမ္းမီမႈ အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ အမ်ိဳးသားခုခံအား က်ဆင္းမႈ ကူးစက္ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ႐ုပ္သံမ်ားကို အသံုးျပဳကာ အသိပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ား တိုးျမႇင့္သင့္ေၾကာင္း သူကအႀကံျပဳသည္။
“ART ကုထံုးတခုပဲရွိတယ္ဆိုတာမ်ိဳး၊ တသက္လံုး ေသာက္ရမယ့္ ေဆးျဖစ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳး သူတို႔ နားလည္ လြယ္တဲ့ ရွင္းလင္းတဲ့ စကားလံုးမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဇာတ္လမ္းတိုေတြ လႊင့္ေပးသင့္တယ္။ ျမန္မာ့အသံနဲ႔ ျမဝတီက လူေတြသိပ္မၾကည့္ဘူး။ Sky Net ကေတာ့ အိမ္တိုင္းမွာရွိတယ္။ အဲဒီမွာ ပညာေပးဇာတ္လမ္းတိုေတြ လႊင့္ေပးသင့္တယ္” ဟု ေစတနာ့ အားမာန္အဖြဲ႕၏ဥကၠ႒ ေဒၚခင္မာဝင္းက အႀကံျပဳသည္။
ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV/AIDS ျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ အစိုးရ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားႏွင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ လူမႈအေထာက္အကူျပဳေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေပးလ်က္ရွိရာ လူနာအမ်ားစုက အစိုးရထက္၊ NGO မ်ားက ေပးေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ပို၍ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ေၾကာင္း သုေတသန စစ္တမ္းတရပ္က ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ HIV ႏွင့္ ေနထိုင္သူမ်ားအသင္း (MPG) ႏွင့္ ေဆးသုေတသန ဦးစီးဌာန (ေအာက္ ျမန္မာျပည္) တို႔ ပူးေပါင္း၍ ၄ လတာ ကာလအတြင္း ေကာက္ယူထားသည့္ ယင္းစစ္တမ္းကို ယခုလ ၁၉ ရက္တြင္ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္လိုက္ရာ ယင္းအခ်က္ ကိုလည္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေပးသည့္ တခ်ိဳ႕ေသာ အစိုးရေဆး႐ံုမ်ားရွိ ဝန္ထမ္းမ်ား၏ ခြဲျခားဆက္ဆံ လိုသည့္ သေဘာထားမ်ားႏွင့္ အရည္အေသြးနိမ့္ေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားေၾကာင့္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားသည္ ART ေဆးဝါး ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို လာယူရန္ စိတ္မပါမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစေၾကာင္း ယင္းသုေတသန စစ္တမ္းတြင္ ပါဝင္သည္။
“လူေတြက NGO ေတြကေပးတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈ ကို အစိုးရ က်န္းမာေရးဌာနေတြကေပးတာထက္ ပိုႀကိဳက္ၾက တယ္။ တခ်ိဳ႕က အစိုးရဌာနကို ပိုႀကိဳက္ေပမယ့္ ဝန္ထမ္းအင္အားနည္ပါးမႈ၊ အခ်ိန္ၾကန္႔ၾကာမႈေတြေၾကာင့္ ဝန္ေဆာင္မႈ မေကာင္းတာမ်ိဳးကို ေထာက္ျပတယ္” ဟု ေဆးဝါးသုေတသန ဦးစီးဌာနမွ သုေတသန စာတမ္းေရးသားသူ တဦးျဖစ္သည့္ ေဒါက္တာ ခင္စုစုလိႈင္က ရွင္းျပသည္။
ထို႔ျပင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူမ်ားကို ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ား၊ အခန္းမ်ား၊ လွ်ိဳ႕ဝွက္ထိန္းသိမ္းေပးျခင္းစနစ္၊ လံုေလာက္ေသာဝန္ထမ္းဦးေရ၊ နည္းပညာကိုကြ်မ္းက်င္ေသာ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ ေဆး႐ံု၊ ေဆးေပးခန္းမ်ားတြင္ ေစာင့္ဆိုင္းရသည့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္ျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားက ယခုထက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ ရန္လိုအပ္ေန ေၾကာင္း ထိုစစ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာမွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလအတြင္း ရန္ကုန္၊ ပုသိမ္၊ ေတာင္ႀကီး၊ လား႐ိႈး၊ ေမာ္လၿမိဳင္ႏွင့္ မႏၱေလး၊ စစ္ကိုင္း၊ မေကြး စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္ “ျမန္မာျပည္ရွိ ART ေဆး ေပးမႈလုပ္ငန္းတြင္ HIV ပိုးရွိေသာ အုပ္စုမ်ား ပါဝင္ႏိုင္မည့္ အခန္းက႑” ဆိုသည့္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ သုေတသန စစ္တမ္းတရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ယင္းစစ္တမ္းတြင္HIVပိုးကူးစက္ခံထားရသူမ်ား၊ထိုသူမ်ားကို ေဆးဝါးဝန္ေဆာင္မႈ ေပးေနသည့္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ လူမႈကူညီေထာက္ပံ့ေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား၊ အစိုးရ က်န္းမာေရး ဌာနမွ တာဝန္ရွိသူမ်ား အပါအဝင္ လူေပါင္း ၁၀ဝ ေက်ာ္ကို ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခဲ့ေၾကာင္း ေဆးသုေတသန ဦးစီးဌာန (ေအာက္ျမန္မာ ျပည္) မွ သုေတသနမွဴ း ေဒါက္တာ ခင္စုစုလိႈင္က ေျပာသည္။
သူက ဆက္လက္၍ “NGO ေတြမွာလည္း ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးပညာေပးေရး စတဲ့ ပံုစံေတြက ထပ္တလဲလဲ ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးေတြကို မႀကိဳက္တာေတြရွိတဲ့အေၾကာင္း ေထာက္ျပၾကတယ္” ဟု ေျပာသည္။
ထို႔ျပင္ HIV ပိုးျဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ လုပ္ေဆာင္မည့္ က်န္းမာေရးဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ကာယကံရွင္မ်ားကိုယ္တိုင္ ပါဝင္မႈက အလြန္အေရးႀကီးေၾကာင္း ယင္းစစ္တမ္းအရ ေတြ႕ရွိခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံထားရသူ ေပါင္း ၂ သိန္းနီးပါးရွိၿပီး ARV ေဆးဝါး ေသာက္သံုးေနသူ ၁ သိန္း ၂ ေသာင္းေက်ာ္ရွိေၾကာင္း က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားအရ သိရသည္။
ထိုကိန္းဂဏန္းအနက္ HIVကို ေဆးၿမီတိုျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းေၾကာင္း ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ လူမ်ားအတြက္ စိတ္အစြဲကိုခြ်တ္မည့္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို တာဝန္ရွိသူမ်ားက အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္၊ အရွိန္ျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ေနဆဲျဖစ္သည္။
(သတင္းအရင္းအျမစ္- ဧရာ၀တီသတင္းဌာန)
No comments:
Post a Comment