ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ

" ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ " ဟူေသာ ေဆာင္းပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ မည္သို႔မည္ပုံ ဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို ေရးသားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလ(ေငြသဇင္) ေရးသားထားေသာ ရခုိင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ စာအုပ္အဖုံး" ရခုိင္လ ူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး" ကို မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ျမန္မာစာကုိ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို႔၏ " ကိုယ္ပိုင္စာေပ " အေနျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳ ထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ " ျမန္မာစာ " ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " အကၡရာစာေပ " ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတုိ႔၏ " ရခိုင္စာ" ဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္အခါ၌ ရခုိင္စကားေျပာ အသုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္း၊ စာေပအသုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္းဟူ၍သာ ခြဲျခားထားသည္။ အကၡရာ စာေပအေနျဖင့္မူ သည္အကၡရာသည္ စာေပျဖင့္သာ ေရးသားေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က " ရခိုင္စာ " (သို႔မဟုတ္) " ရကၡဝဏၰအကၡရာ " ဟု အမည္ေပးကာ ေခၚေဝၚသမႈ ျပဳေနၾကသည္ကုိ လည္း ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း (၁၃၅)မ်ိဳး ရွိၾကသည့္အနက္ " ျမန္မာစာ အေရးအသား" ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို႔က " ေရွးဦးစြာ စတင္ေရးသား " ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူ ယူဆပါသည္။ အကယ္၍ အေျဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံးက သေဘာထားႀကီးစြာျဖင့္ လက္ခံအတည္ျပဳ ေပးၾကဖို႔ကုိလည္း အႏူးအညြတ္ ေမတၱရပ္ခံလုိပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ ေရွးကရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "ရခိုင္စာ"၊ မြန္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "မြန္စာႏွင့္ ပ်ဴစာ"၊ ျပဴ(ပ်ဴ)လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "ျပဴ(ပ်ဴ)စာ" ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပ အသီးသီးရွိခဲ့ၾကသည့္အနက္ သည္ေဆာင္ပါးစာတမ္း၌ "မြန္စာႏွင့္ ပ်ဴစာ" ေလ့လာဆန္းစစ္မႈမျပဳေတာ့ဘဲ "ျမန္မာစာ"ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ "ရခုိင္စာ"ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ တင္ျပသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။

ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ ထင္ရွားၿပီး ခိုင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္ အေထာက္အထားတစ္ခုစီကိုသာ ထုတ္ႏုတ္၍ ေရးသားတင္ျပသြားပါမည္။ အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ျပဖို႔ဆိုသည္မွာ အေျခအေနမေပးေသးသျဖင့္ မျဖစ္ႏိုင္ေသးေခ်။
ရခိုင္ႏွင့္ျမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ျခင္း " ျမန္မာစာေပ " ကို ေရးသားေနၾကသည့္ " ရခုိင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔၏ ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကို ရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို႔ေတြ႔ရ၏။ " ပု၊ ပင္း၊ အင္း၊ ေတာင္၊ ေညာင္ရမ္းေနာင္၊ ကုန္ေဘာင္ ခုႏွစ္ဆက္" ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္းဝေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္ (၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔တြင္လည္း ဒြါရာဝတီေခတ္၊ ေရွးေဝသာလီေခတ္၊ ဓညဝတီ (ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ ေဝသာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေျမာက္ဦး (ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္ (၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္ကာလၾကာျမင့္ပုံျခင္းေတာ့ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။
ယင္းတို႔အနက္ ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ၾက၏။ ျမန္မာတို႔ဘက္က ပုဂံေခတ္၏ ထင္ရွားေသာ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ) ျမေစတီေက်ာက္စာ" ကို ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားအျဖစ္ တင္ျပမွာျဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို႔ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတုိက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ "ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴ " သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ " စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ " ကို ခုိင္မာေသာ အေထာက္အထားအေနျဖင့္ တင္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ " ၾကာ၊ အိုး၊ အံ၊ ပုဂံတည္" ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ျပားမင္း (ေအဒီ ၈၄၆ မွ ၈၇၈ ထိ) သည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ ၂၁၁ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခု ျဖစ္၏။ ပုဂံပ်က္ခ်ိန္မွာကား " ေစာမြန္နစ္မင္း " (ေအဒီ ၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉ ) လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ေလ၏။
ပ်ဥ္ျပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳ႕ကိုတည္ေဆာက္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ " ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ" မေရာက္ရွိေသး။ အလားတူ " ျမန္မာစာ" ဟူေသာ စာေပးေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံးဝမရွိေသး သည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ျပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္နက္မင္း (ေအဒီ ၈၇၈-၉၀၆)၊ ၎ေနာက္ စေလငေခြးမင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၎ေနာက္ စေလငေခြးမင္း (ေအဒီ ၉၁၅-၉၃၁)၊ ၎ေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရဟန္းမင္း (ေတာင္သူႀကီးမင္း) (ေအဒီ ၉၃၁-၉၆၄)၊ ၎ေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာင္ျဖဴမင္း (ေအဒီ ၉၆၄-၉၆၈)၊ ၎ေနာက္ က်ည္စုိးမင္း (ေအဒီ ၉၈၆-၉၉၂)၊ ၎ေနာက္ စုကၠေတးမင္း (ေအဒီ ၉၉၂-၁၀၁၇)၊ ၎ေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း (ေအဒီ ၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္တြင္မွ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏ အကူအညီ ျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္အထိ " ပုဂံ" ၌ " ျမန္မာစာ " ဟူေသာ အေရးအသား မရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏ စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွိမ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလသည္။

အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီိိ ၁၀၇၇-၁၀၈၄)၊ ၎ေနာက္ က်န္စစ္သား မင္း (ေအဒီ ၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ " ေဇယ်ေခတၱရာ" အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ " ရာဇကုမာရ္" သည္ ပုဂံ၌ " ျမေစတီဘုရား" ကို တည္၏။ ျမေစတီဘုရား၌ သူ၏ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္းကုိ " ပါဠိ၊ ျမန္မာ၊ မြန္၊ ပ်ဴ " ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳးျဖင့္ ကမၸည္းစာ ေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။ ယင္းျမေစတီဘုရား ေက်ာက္စာကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ " ေရွးအက်ဆုံးေက်ာက္စာ" ျဖစ္၏။ ျမေစတီေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇ ခု၊ ေကာဇာ ၄၇၅ ခု (ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃ ခု)တြင္ ေရးထုိးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌ " ပ်ဴလူမ်ိဳး" တို႔ ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္တု႔ိ၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိ ၾကာျမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ဆိုသည္မွာ အဥၥနနဒီျမစ္၏ ဝဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕၊ ပုရိန္ၿမိဳ႕၊ ေနရဥၥရာေတာင္ငူၿမိဳ႕၊ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ " ေလးၿမိဳ႕ေခတ္" ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ျမန္မာတုိ႔၏ " ပ်ဥ္ျပားမင္း" သည္ ယခုလက္ရွိ " ပုဂံၿမိဳ႕"ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၃၁)ႏွစ္အလုိက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ " ေခတၱသင္မင္း" သည္ " ပဥၥာၿမိဳ႕" ကို သာသနာ ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀ ခု၊ (ေအဒီ ၈၁၈) တြင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ျဖစ္ေနပါသည္။

ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ " ေခတၱ သင္မင္း" လက္ထက္တြင္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေနမႈ ကို မဆိုထားဘိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၏ အထက္က ေဝသာလီ ေက်ာက္ေလွကားေခတ္ (ေအဒီ ၃၂၇ မွ ၈၁၈ ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း၊ တတိယ ဓညဝတီေခတ္ ( ဘီစီ ၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ ) တြင္လည္းေကာင္း၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ပအတူ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ား ထြန္းကားလွ်က္ ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယ မရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသျပလွ်က္ ရွိေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

ယင္းတုိ႔အနက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ (ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိ ) ပဥၥာၿမိဳ႕တည္ " ေခတၱ သင္မင္း" မွ (၃) ဆက္ေျမာက္ " ဘုရင္မင္းရင္ျဖဴ" လက္ထက္ (ေအဒီ ၈၄၃-၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇ တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ ( ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ ၁ ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္းတုိက္ တြင္ ကိန္းဝပ္လွ်က္ ရွိသည္။) ၏ " စမၼခဏ္ ကမၸည္းစာ" ကို တင္ျပလိုပါသည္။ က်န္စာေပ အေထာက္အထား မ်ားစြာ ရွိၾကေသာ္လည္း စာေရးသူအေနျဖင့္ ယင္းဘုရား၌ ပါရွိေသာ " စမၼခဏ္ ကမၸည္းစာ" ကိုသာ ရခုိင္စာေပ ဘက္က ခုိင္မာေသာ အေထာက္အထားတစ္ခု အေနျဖင့္ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာမွာ ယခုေခတ္ " ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " ရခုိင္စာ" အေရးအသားျဖင့္ ေရးထုိးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
" သကၠရာဇ္ ၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊ တနလၤာ ၅ နာရီေက်ာ္..... ေရာက္.......... ႀကီးသြန္းအဲသည္။ ငမၤရၤျဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားပဥၥေလာဟာၿပီးျပည့္စုံသည္၊ ဘုရားျပဳေသွာ အက်ိဳဝ္အားျဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ျဖစ္ေစေသွာ .........။ " ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။

အထက္ေဖာ္ျပပါဘုရား၏ "စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ"ကုိ ျပည့္စုံေအာင္ ျဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအ တိုင္း ျဖစ္ပါသည္။
" သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊ တနလၤာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္ (ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။ ငါမင္းရင္ျဖဴ ေကာင္းမႈဘုရားကို ပဥၥေလာဟာျဖင့္ (သြန္းလုပ္) ၿပီးျပည့္စုံ သည္။ ဘုရားျပဳေသာ အက်ိဳးအားျဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ ျဖစ္ေစေသာ္။ " ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴသည္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ဘုရား၏ " စမၼခဏ္ ကမၸည္းစာ" ကို " ရကၡဝဏၰ အကၡရာ- ရခုိင္စာ" ျဖင့္ ေရးထုိးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ခုျဖစ္ရာ ျမန္မာတို႔ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂)ႏွစ္အလုိက ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ျဖစ္ပါ၍ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ) ျမေစတီ ေက်ာက္စာ" သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆုိထားႏွင့္ " ပုဂံၿမိဳ႕" ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ " ျမန္မာစာေပ" အေရးအသားမွာလည္း ျမန္မာတို႔အေနျဖင့္ " အိမ္မက္ ေတာင္မက္ဖို႔" မလြယ္ကူေသးေခ်။
ျမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ျမန္မာသည္ " ပ်ဴလူမ်ိဳး" က ဆင္းသက္လာသူမ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို႔ဆုိလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာတို႔သည္ " ပ်ဴစာ"ကို မိခင္စာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း ? ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါသည္။ ယခုအခါ ပ်ဴလူမ်ိဳးႏွင့္ ပ်ဴစာေပမွာ ျမန္မာ့ေျမမ်က္ႏွာ ေပၚက လုံးဝဆိတ္သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿပီ ျဖစ္၏။
အခ်ိဳ႕သမိုင္းဆရာမ်ားက ျမန္မာစာသည္ " မြန္စာ"က ဆင္းသက္လာေသာစာဟု ႀကံဆျပန္၏။ ထုိသုိ႔ ဆုိလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာတုိ႔သည္ " မြန္စာ" ကို ႏိုင္ငံသုံးစာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟု ေမးစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနပါသည္။

အမွန္က " ပ်ဴစာ" သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး၊ " မြန္စာ"သည္လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေလ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။

ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ " ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " ရခို္င္စာ"သည္လည္း ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တုိက္ရိုက္သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တုိင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ " ရခုိင္ စာေပ အေထာက္အထားမ်ား " က သက္ေသျပဳလ်က္ ရွိေနေပေတာ့သည္။

ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ " ျမန္မာစာ" ကို ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက " ပ်ဴစာက ဆင္းသက္လာ ေသာစာ" ဟု ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳ႕သမုိုင္းဆရာမ်ားက " မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာ" ဟူ၍လည္း ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾကျပန္၏။ အမွန္က ယင္း " ပ်ဴစာႏွင့္ မြန္စာ" ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ျမေစတီ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကျခင္း သည္ လုံးဝယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ စာေပတို႔မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း၌ ေန႔ခ်င္းည ခ်င္း ေျပာင္းလဲရုိးထုံးစံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း။ ေျပာင္းလဲဖို႔ဆုိသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာျမင့္ ေအာင္ ေစာင့္ဆုိင္းရေပလိမ့္မည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာ (ျမန္မာ)သည္ ပ်ဴစာႏွင့္ မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာ စာမဟုတ္ေၾကာင္းကို " ျမေစတီေက်ာက္စာ" ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသျပဳလွ်က္ ရွိေနေပေတာ့သည္။

အမွန္က " ျမေစတီ္ေက်ာက္စာ" ၌ ပါရွိေသာ " ျမန္မာစာ" သည္ " ေျပာင္းလဲလာေသာစာ" မဟုတ္ဘဲ " ေရာက္ရွိလာေသာစာ" ဟုဆုိမွ သဘာဝယုတၱိက်မည္ကုိ ျမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိခ်င္ေယာင္ ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အျဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
အျဖစ္မွန္ကုိ သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ပဥၥာၿမိဳ႕(၁၂)ဆက္ေျမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအဒီ ၁၀၆၈ တြင္ " ဝေရာင္းငွက္ အသခၤယာ" အမတ္က လုပ္ႀကံသျဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏ သားျဖစ္သူ အိမ္ေရွ႕မင္း သား " မင္းရဲဘယ" သည္ မိဖုရား " ေစာေပါက္ညိဳ" (ေပါက္ညိဳျမ) ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာရွိအမတ္ အခ်ိဳ႕လိုက္ပါ လွ်က္ " ဘူးရြက္ မညိဳးလမ္း" က အေရွ႕ပုဂံျပည္သို႔ ထြက္ေျပးကာ " အေနာ္ရထာမင္း" ထံ ခိုလႈံခဲ့ရသည္။ အဆို ပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို႔သည္ ပုဂံျပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း (၃၅)ႏွစ္ခန္႔ ၾကာျမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ကာ ေန ထိုင္ခဲ့ၾကရေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း။
ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား " ရခိုင္ေဝသာလီ" က " ပဥၥကလ်ာဏီ မင္းသမီး" ကို ဆက္သရာတြင္ " က်န္ စစ္သား" ကို ရသည္ဟူေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။ က်န္စစ္သားသည္ ေျမးေတာ္အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကို ေပးအပ္ၿပီး " ေဇယ်ေခတၱရာ" အမည္ ျဖင့္ သားေတာ္ ရာဇကုမာရ္မင္းသားကို " ဓညဝတီႏွင့္ ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္" ( ျမန္မာ ရာဇဝင္အလို)ကို စဥ္းစား ေစခဲ့ေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။
ပုံဂံမင္းတို႔အထံ၌ ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ႕က ဘုရားအလွဴ႕ဒကာမ်ားအျဖစ္ ခံယူကာ ျမန္မာတုိ႔၏ နယ္ေျမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က " ေအာက္သား" ဟု နာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေဝၚလာခဲ့ ၾကသည့္ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။ " ရဟႏၱာေထြး (ေခၚ ) အသွ်င္ဒိဗၺစကၡဳ" အမည္ရွိေသာ ရခုိင္တို႔ ေဝသာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူျမတ္ သည္ ဥပဇၥ်ာယ္ဆရာ " မဟိႏၵပါလ မေထရ္ျမတ္" ၏ ေစလႊတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳ႕သို႔ ၾကြေရာက္၍ သာသနာ ျပဳခဲ့ရေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ ထားၾကမည္ဆိုပါက မည္သည့္အခါမွ် အေျဖမွန္ေပၚ ေပါက္ႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်။ ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ာသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ေန႔စဥ္သုံး ေဝါဟာ ရမ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားလုံးမ်ားကုိ ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
(၁) ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ (၂) သုႀက္ာနိယ္၊ (၃) လွိယ္၊ (၄) ရိယ္မႈတ္၊ (၅) အတုမဟိေသာ၊ (၆) ျခဳယ္မ၊ (၇) ျခဳပ္မ၊ (၈) အစ္ကို၊ (၉) အစ္မ၊ (၁၀) ပန္စင္၊ (၁၁) ကၿခီယ္သည္၊ (၁၂) ပညာမဟိယ္ေသာ၊ (၁၃) သစၥာ မဟိယ္ေသာ၊ (၁၄) အလွဴပိယ္လိုဝ္ေသာ၊ (၁၅) သဃၤာတိုဝ္၊ (၁၆) ဤယ္သူ၊ (၁၇) ပတၱျမားစာတီတိုဝ္၊ (၁၈) လွဴခ၏၊ (၁၉) ၿခီယ္လက္၊ (၂၀) ၿခိယ္ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၁) လက္ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၂) မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖိလတ္၊ (၂၃) နိယ္ရလိယ္၏၊ (၂၄) အသရိယ္ဟိေသာ၊ (၂၅) ခရုိန္ စေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို ယေန႔ေခတ္ ျမန္မာတို႔ ေျပာဆို ေနၾကပါေသးသလား ? ဟု ေမးလွ်င္ ေျပာဖုိ႔မဆုိထားႏွင့္ အဓိပၸါယ္ကို သိရွိေအာင္ မနည္းႀကိဳးစားၾကရမည္ ဟု ထင္ပါသည္။

အဓိပၸါယ္ကို သိသည့္တုိင္ေအာင္ အသံထြက္ကို ပီပီသသ ထြက္ရွိႏိုင္ဖို႔က ပို၍ခက္ေပလိမ့္မည္။ အလားတူ ရခိုင္ေဝါဟာရ အသုံးအႏႈန္းမ်ားသည္ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား၌ မ်ားစြာက်န္ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ၏။

ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထုိးခဲ့ေသာ ျမန္မာတို႔၏ ေရွးအက်ဆုံးျဖစ္သည့္ ျမေစတီေက်ာက္စာထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေအဒီ ၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္း ကမၸည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း (၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွးက်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ " ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျမန္မာစာအေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို႔က ေရွးဦးစြာ စတင္ေရး သားခဲ့ၾကပါသနည္း။ " ဟူေသာ အေမးျဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထုိက္အေလ်ာက္ အေျဖေပး ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ယူဆပါသည္။

နိဂုံးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ဆိုရေသာ္ " ရခုိင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ" မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခား၍ ရလိမ့္မည္ မဟုတ္။ စကားေျပာဟန္ ေရးနည္းႏွင့္ စာအသုံးေရးနည္းသာ ျခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူ တူပင္တည္း။ သို႔ျဖစ္၍ ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္ " ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " ရခိုင္စာ" ကို အၾကြင္းမဲ့ ခံယူထားၾကသည္ကို သုေတသနျပဳကာ ေရးသားတင္ျပလိုက္ရေပသည္။
" ရခိုင္စာေပ" အျဖစ္မွန္ ေပၚေပါက္ပါေစ။

(Arakantimes website တြင္ ဒြါရာ၀တီ အရွင္ကုသလ (ေငြသဇင္) ေရးသားေသာေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။)