ရကၡိတျမန္မာ ပ႑ိတ္-ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း၏ အတၳဳပတၱိအက်ဥ္း

(၁၄.၈.၂၀၁၃ ရက္ေန႕ က်ေရာက္ေသာ ဆရာႀကီးကြယ္လြန္ျခင္း ၂၃ႏွစ္ေျမာက္ အထိမ္းအမွတ္ေဖာ္ျပေပးလိုက္သည္)

ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းကို ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေညာင္ပင္ေစ်း ရပ္ကြက္ေန (အဘ) ဦးေကာင္းစံရႊီ (အမိ) ေဒၚေအာင္ၾကြစံ တို႔မွ ၁၉၁၇ ခု နိုဝင္ဘာလ (၂၃)ရက္ ေသာၾကာေန႔တြင္ ဖြားျမင္ခဲ႔သည့္ တဦးတည္းေသာ သားျဖစ္သည္။
ရကၡိုင္ျပည္၏ ပညာရွိသူခမိန္ မဟာပညာေက်ာ္မိိ်ဳးရိုးမွ ေမြးဖြားလာခဲ႔သူ တဦးျဖစ္သည္။ ငယ္ရြယ္စဥ္မွာအဘိုးျဖစ္သူ ရာဇဝင္ဆရာႀကီး ဦးသာထြန္းေအာင္ (ရခိုင္မဟာရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးက်မ္း ကိုျပဳစုေရးသားသူ) က ရခိုင္ရာဇဝင္ ေဆးက်မ္း နကၡတ္က်မ္း ပူရာဏ္က်မ္း စသည္တို႔ကို ႏႈတ္တိုက္အာဂံု သင္ၾကားေပးခဲ႔သည္။ နဝမတန္းတြင္ ပညာသင္ၾကားေနစဥ္ ဖခင္ကြယ္လြန္သြားသျဖင့္ ေက်ာင္းမွႏႈတ္ထြက္လိုက္ရၿပီးေနာက္ ရဟန္းပုဂၢိဳလ္ လူပုဂၢိဳလ္တို႔ထံ၌ သကၠဋ သမိုင္း အင္း ေဗဒင္ ႏွင့္ အျခားေလာကီပညာရပ္မ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးသင္ယူခဲ႔သည္။ အထူးသျဖင့္ ရကၡိုင္သမိုင္းပညာရပ္ကို အဘိုးျဖစ္သူ ဦးသာထြန္းေအာင္ႏွင့္ ဦးစံေရႊဘု တို႔ထံတြင္လည္းေကာင္း သကၠတဘာသာကို ျခိတ္ေတာင္ ဆရာေတာ္ ဦးကိတၱိထံေတာ္လည္းေကာင္း ပါဠိ ႏွင့္ ပိဋိကတ္ေတာ္မ်ားကို ေညာင္ပင္ေစ်းဆရာေတာ္ ဦးဥတၱသိရိ ႏွင့္ ဆရာစံ(ေခၚ)ဦးစံသာထြန္းတို႔ထံ တြင္လည္းေကာင္း အင္းပညာကို ေလးမ်က္ႏွာ ဆရာေတာ္ ဦးနႏၵိယ တို႔ ထံတြင္လည္းေကာင္း သင္ယူခဲ႔ပါသည္။
၁၉၅၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ထိ အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခဲ႔သည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ထိ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနခြဲတြင္ ရခိုင္ျမန္မာ ပ႑ိတ္အျဖစ္ တာဝမ္ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သည္။ ယခုလက္ရွိ ေျမာက္ဦးေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈျပတိုက္ႀကီးမွာ ဆရာႀကီးကိုယ္တိုင္ ရွာေဖြစုေဆာင္း တည္ေဆာက္ေပးခဲ႔ေသာ ျပတိုက္ႀကီးျဖစ္သည္။ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ထိ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ဌာနခြဲတြင္ အႀကံေပး ပုဂၢိဳလ္ အျဖစ္ ဆက္လက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သည္။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္ဆထိတူးေဖၚခဲ႔ေသာ ရခိုင္ေဝသာလီၿမိဳ႕ေဟာင္း လုပ္ငန္းတြင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် ပါဝင္တူးေဖၚေဆာင္ရြက္ခဲ႔သည္။
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ဘုရားသမိုင္း ဦးရာဇ္ေတာင္ဘုရားႀကီးသမိုင္း ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ဘုရားသမိုင္း ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ခ်က္ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီး သူရဲေကာင္းအတၲဳပတၱိ ရကၡိဳင္ ရာဇဝင္ သေခၤပက်မ္း ဝသဲဘုရားသမိုင္း ရွင္သတ္ဘုရားသမိုင္း ေခတ္မီအဂၤလိပ္ျမန္မာႏွစ္(၃၀၀) ျပကၡဒိန္ (၁၁၀၀) မွ (၁၄၀၀) တို႔ကို ေရးသားျပဳစု ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ႔သည္။
ရကၡိဳင္ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္ ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ ဘာသာျပန္ ရကၡိဳင္ဒဂၤါးမ်ားဘာသာျပန္ ရကၡိဳင္ျပည္ ဓါတ္ေတာ္စဥ္ ဘုရားပုထိုးေစတီမ်ား ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕တန္ခိုးႀကီးဘုရားမ်ား သမိုင္းက်မ္း မဟာဝိဟိံကရကၡာပူရ ရာဇဝင္သလကၤာမူေဟာင္းက်မ္း သိုက္သမိုင္းအေစာင္ေစာင္ ရာဇဝင္ ကဗ်ာ လကၤာေဟာင္းမ်ား ဧခ်င္းမ်ား ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ေဟာင္းမ်ား စသည္တို႔ကို ရွာေဖြစုေဆာင္း ကူးယူေရးသားၿပီး ၁၃၀၉ ခုႏွစ္ ပထမ တန္ခူးလျပည့္ေန႔မွစ၍ ဘ႑ာေရး ဝန္ႀကီး ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္ ထံသို႔ ေပးအပ္ခဲ႔သည္။
ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ေတာ္ႀကီးက်မ္း အံေတာ္သိမ္ဘုရားက်မ္း ထီးေတာ္မိုး ဘုရားသမိုင္း ေဘာင္းဒြတ္နတ္ေတာင္ ဘုရားသမိုင္း ေဝသာလီဘုရားသမိုင္း မဟာထီးဘုရားသမိုင္း ပါးေတာ္ဘုရားသမိုင္း ဘုရားေပၚဘုရားသမိုင္း အစရွိသည့္ ရကၡိဳင္ျပည္အတြင္းရွိ ဘုရားသမိုင္းမ်ားကို ရတု လကၤာ စကားေျပ ေမာ္ကြန္းမ်ားျဖင့္ သီကံုးေရးသားထုတ္ေဝခဲ႔သည္။
သ်ွစ္ေသာင္းဘုရား ထီးေတာ္တင္ သံခ်ပ္ႀကီးအပါအဝင္ သႀကၤန္သံခ်ပ္ ခြန္းေထာက္ ရတု ဒံုးယိမ္း သီခ်င္း ဗုဒၶပူဇနိယ ဆီမီးခြက္ အကႏွင့္ ရကၡိဳင္ရိုးရာဧအံရတုကဗ်ာ လကၤာစသည္တို႔ကို ေရးသားျပဳစု ထုတ္ေဝခဲ႔သည္။
ဓညဝတီမဂၢဇင္းကို စာတည္းႏွင့္အယ္ဒီတာအျဖစ္ တာဝန္ယူထုတ္ေဝခဲ႔သည္။ ဓညဝတီစာေစာင္ ဓညဝတီမဂၢဇင္း ရခိုင္တန္းေဆာင္းမဂၢဇင္း မႏၲေလးျပည္သူ႔ဂ်ာနယ္ ရန္ကုန္မဂၢဇင္း စံုေထာက္မဂၢဇင္း ယဥ္ေက်းမႈစာေစာင္ ရခိုင္မဂၢဇင္း စစ္ေတြေကာလိပ္မဂၢဇင္း ရခိုင္ျပည္နယ္စာေစာင္ ဝရာဇ္ေျမမဂၢဇင္း သာဟာယမဂၢဇင္း ေျမာက္ဦးမဂၢဇင္း ေမာင္ေတာမဂၢဇင္းစသည္တို႔တြင္ ဦးဦးသာထြန္း ဦးသူရိယ အမည္မ်ားျဖင့္ ေဆာင္းပါးမ်ားေရးသားခဲ႔သည္။
ရကၡိဳင္မဂၤလာစည္ေတာ္ ျပဳလုပ္ပံု တီးလံုးတီကြက္ႏွင့္ကကြက္မ်ား ရကၡိဳင္အိုးစည္ျပဳလုပ္ပံု တီကြက္ႏွင့္ ကကြက္မ်ား ရကၡိဳင္ပေလြ(ၿပြီ) ျပဳလုပ္ပံု တီးလံုးတီးကြက္ႏွင့္ ကကြက္မ်ား ရကၡိဳင္ထိမ္းျမား မဂၤလာပန္းတ်ားျပဳလုပ္ပံု တီးကြက္ႏွင့္ ကကြက္မ်ား ေကာက္ဦးဆြမ္းတင္ကကြက္ႏွင့္ တီးလံုးတီးကြက္မ်ား ပိုးဝါမင္းသမီး ကကြက္ကႏြယ္ႏွင့္ သံစဥ္မ်ား ခြက္ခြင္း ခရုသင္း ခရာၿမြိာ ျပဳလုပ္ပံုႏွင့္ဂီတသံစဥ္မ်ား စသည္တို႔ကို ျပန္လည္ေဖၚထုတ္ေပး ခဲ႔ပါသည္။
ရကၡိဳင္ဘုရားပုထိုးေတာ္မ်ား တည္ေဆာက္ပံု သတၲဳရူပက်မ္းလာ နည္းစနစ္မ်ား ဘုရားဆင္းတုေတာ္ ပံုပန္းသ႑ာန္-ပဋိမုျဒာမ်ား၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ား ရကၡိဳင္ဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈ က်မ္း(မူၾကမ္း) ရကၡိဳင္ရာဇဝင္ (မူၾကမ္း) ရကၡိဳင္အကၡရာဆင္းသက္လာပံုက်မ္း (မူၾကမ္း) ရကၡိဳင္ေက်ာက္စာေပါင္းခ်ဳပ္ က်မ္း(မူၾကမ္း) ရကၡိဳင္ျပည္ ဘုရားသမိုင္းက်မ္း(မူၾကမ္း) ရကၡိဳင္းမင္းသမီးဧခ်င္းရွင္းလင္းခ်က္(မူၾကမ္း) ရခိုင္ဗ်ာလ္ စာတမ္း(မူၾကမ္း) ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕ေသလာဂိရိေမာရပဗၸတေတာင္ေျခရင္းမွေတြ႔ရွိေသာ ေက်ာက္ဆံ၏လက္ရာမ်ား သုေတသနျပဳခ်က္(မူၾကမ္း) စသည္တို႔ကို ေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။
ၾသစေတးလ်နိုင္ငံ အမ်ိဳးသား တကၠသိုလ္ ုေတသန Pamela Gutman Acient Arakan က်မ္း ျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း ျပင္သစ္နိုင္ငံပါရီၿမိဳ႕မွ ပါေမာကၡ ရာဖတ္ဆာဗာရ္( Berat ) အား ရခိုင္ပံုျပင္လိပ္ကမၻာမဝတၳဳႏွင့္ က်ီးျဖဴရြာဟစာတမ္းတို႔ကိုလည္းေကာင္း အဂၤလန္နိုင္ငံ ပါေမာကၡ ဦးလွသိန္း (ေခၚ) ဂ်ြန္အိုကဲလ္အားေစတီအေဆာက္ အံုႏွင့္ နန္းေတာ္အေဆာက္ဦး ဆိုင္ရာစာတမ္းအားလည္းေကာင္း အေမရိကန္နိုင္ငံ အာရွေဖာင္ေဒးခ်န္း အတြင္းေရးမႈး ေဒးဗစ္စတိမ္းဗားစ္အား ေဝသာလီေက်ာက္ဆင္းတုတို႔၏ ႏွစ္ေပါင္းၾကာေညာင္းမႈသက္တမ္း အတိုင္းအတာစာတမ္းကို ဆရာႀကီး၏ ေရွးေဟာင္းအိုးျခမ္းကြဲတခုႏွင့္ ေရွးေဟာင္းရုပ္တုငယ္ တခုတို႔ကို ႏွစ္သက္တမ္း အတိုင္းအတာ ခန္႔မွန္းေျဖဆိုမႈမွာ ေခတ္မီသိပၸံနည္း စနစ္မ်ားျဖင့္ တိုင္းတာမႈႏွင့္ တထပ္တည္းက်ေနမ၍ ဆရာႀကီးအား ဤနည္းပညာကို မည္သည့္ တကၠသိုလ္မွ သင္ၾကားခဲ႔သနည္း ဟုပင္ေမးျမန္းခံခဲ႔ရၿပီး အာရွေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ဆရာႀကီးအား ကမၻာ့စြယ္စံုက်မ္းမ်ား ကမၻာသမိုင္း အိႏၵိယသမိုင္းႏွင့္ အျခားစာအုပ္စာတမ္းမ်ားစြာတို႔ကို လွဴဒါန္းေပးခဲ႔ဖူးပါသည္။
ဂ်ပန္နိုင္ငံ ပါေမာကၡအိုနိုတိုရူ ႏွင့္ ရခိုင္စကားေျပာ ေလယူေလသိမ္း အသံထြက္ပံုစာတမ္းႏွင့္ ေဘာင္းဒြတ္ အရပ္ရွိ ဒခ်္ေကာင္ဆတ္လာ အေဆာက္အံုပံုစံႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ခဲ႔ၾကပံု စာတမ္းျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း ေရးသားျပဳစုကူညီခဲ႔သည္။
နိုင္ငံေတာ္အစိုးရ ယဥ္ေက်းမႈဌာန ႏွင့္ အျခားပုဂၢိဳလ္မ်ား က်မ္းျပဳစုရာတြင္လည္းေကာင္း ဦးမင္းနိုင္၏ျပည္ေထာင္စုပေဒသာ စာအုပ္ ၁၉၆၅ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားစာအုပ္ ဦးလွထြန္းျဖဴ၏ ရခိုင္ျပည္နယ္ ဘ႑ာတိုက္ႀကီးမ်ားက်မ္း ျမန္မာေဝါဟာရ အဘိဓါန္က်မ္းႏွင့္ ရခိုင္ေဝါဟာရအဘိဓါန္က်မ္း ျပဳစုရာတို႔တြင္လည္းေကာင္း ေဝါဟာရစာလံုးမ်ားႏွင့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ က်မ္းကိုးကားခ်က္မ်ားကိုလည္းျပဳစု ေပးခဲ႔သည္။ ၁၉၇၆-၇၇ ခုႏွစ္ ရခိုင္ရိုးရာ က်ား/မ ဝတ္စံုစာတမ္း ရခိုင္ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္း ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ ျဖစ္စဥ္သမိုင္း ေျမာက္ဦးလမ္းညႊန္စသည္တို႔ကို ပါဝင္ကူညီေရးသားျပဳစုခဲ႔သည္။
အထက္တန္းပညာဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႈးခ်ဳပ္ ပါေမာကၡ ဦးစံသာေအာင္အားလည္း ၁၉၇၂ ခု အဘိဓမၼာေကာက္ႏႈပ္ခ်က္ ပုရပိုက္ ဂဝိဂ႑ပါသနက်မ္းေပမူ လ်ိဳ႕ဝွက္ေက်ာက္စာဂဏန္းေရးနည္း ေပမူ ေအဒီေျခာက္ရာစုႏွင့္ ယင္းမတိုင္မီ ရခိုင္ျပည္သံုး အကၡရာ စာအုပ္ အာနႏၵာစၿႏၵား ရွစ္ရာစု ရခိုင္ေဝသာလီမင္းစာအုပ္ ရခိုင္ဒဂၤါးမ်ားသမိုင္းစာအုပ္ ဗုဒၶအနုပညာ Art of Acient Arakan စာအုပ္စသည့္ ေရးသားျပဳစုတည္းျဖတ္ရာတြင္ ပါဝင္ကူညီခဲ႔သည္။
၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ေရဒီယိုမွ ပထမဆံုးရခိုင္အသံကိူ စတင္ထုတ္လႊင့္ခဲ႔သည္။ တိမ္ျမဳတ္ေပ်ာက္ကြယ္ ေနခဲ႔ျပီးေသာ ရခိုင့္ယဥ္ေက်းမႈအေမြႏွစ္ ရခိုင္သမိုင္း ရခိုင္စာေပ ရခိုင္ရိုးရာယဥ္ေက်းမွႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားကို ကမၻာကသိေအာင္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် အားသြန္ခြန္စိုက္ စတင္ထုတ္ေဖၚ ရွာေဖြစုေဆာင္း ေလ့လာေဆာ္ၾသ ေျပာဆိုေရးသား ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ခဲသည္။ မ်ိဳးဆက္သစ္ေပါင္းမ်ားစြာကိုလည္း ေမြးဖြားေပးခဲ႔သည္။
ဆရာႀကီးအား ရခိုင္႔ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ရခိုင့္သမိုင္း ရခိုင့္စာေပ ရခိုင့္ရိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာမ်ားကို အသစ္တဖန္ ျပန္လည္ေမြးထုတ္ေပးခဲ႔ေသာ ဘခင္ႀကီးတဦးျဖစ္သည္သာမက မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓာတ္ ရွင္သန္နိုးထေစခဲ႔ ေသာ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးတဦးပင္ျဖစ္သည္။
ဆရာႀကီးသည္ (၁၄-၈-၁၉၉၀) ေန႔တြင္စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ ကြယ္လြန္ အနစၥေရာက္ခဲ႔ပါသည္။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ဆရာႀကီးနိုးထ ရွင္သန္ေစခဲ႔ေသာ အသက္ဝိညာဏ္မ်ားကား ကမၻာတည္သေရႊ႕ အားေကာင္းေမာင္းသန္ျဖင့္ ရွင္သန္နိုးထ တက္ၾကြ လႈပ္ရွားေနၾကမည္သာတည္း။

Ref: Aung Soe Myint , Facebook Wall မွ
(ဤသတင္းကို RSV မွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္)